ဒီဇင်ဘာ ၂၉  

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကာကွယ်ဆေးများ ရရှိပြီဖြစ်တာကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း၌ ခရီးသွားလာခြင်းနှင့် ကပ်ရောဂါမတိုင်မီကလှုပ်ရှားမှုများကို ပြန်လည်စတင်ရန် မျှော်လင့်နေခဲ့ကြစဉ်မှာပဲ ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်ပေါ်ထွက်လာခြင်းက စိုးရိမ်စိတ်များနှင့်မသေချာမရေရာမှုများကို ရုတ်ချည်းဖြစ်ပေါ်လာစေခဲ့သည်။  

ဗီဇပြောင်းဗိုင်းရပ်စ်သစ်သည် အစောပိုင်းဗိုင်းရပ်စ်များထက် ၇၀ %  ပိုမိုကူးစက်နိုင်သည့်အလားအလာရှိပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကပ်ရောဂါကို သံသရာရှည်စေနိုင်ပေသည်။ 

ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ဗြိတိန်အာဏာပိုင်များသည် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်တစ်ခုကို တွေ့ရှိကြောင်း ကမ္ဘာကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးသို့ တင်ပြခဲ့သည်။ လန်ဒန်တွင် တတိယအကြိမ် အသွားအလာပိတ်ဆို့ကန့်သတ်ပြီးနောက် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိအစိုးရများသည်လည်း ခရီးသွားလာခွင့်ကန့်သတ်ချက်များကို ပြန်လည်ချမှတ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ စင်္ကာပူ၊ ဟောင်ကောင်နှင့်သြစတြေးလျတို့သည် ၎င်းတို့နိုင်ငံတွင် ဗီဇပြောင်းဗိုင်းရပ်စ်ကို စတင်တွေ့ရှိကြောင်း အတည်ပြုခဲ့ကြသည်။  

“ဗိုင်းရပ်စ်က နောက်ထပ် ဗီဇပြောင်းလဲမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်နေပါတယ်။ တောင်အာဖရိကမှာ ပထမဆုံးတွေ့ခဲ့တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်ကို ယူကေမှာလည်း တွေ့ရှိထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီဗိုင်းရပ်စ်က ပိုမိုကူးစက်လွယ်ပြီး နောက်ထပ် သန္ဓေထပ်ပြောင်းသွားပုံရတယ်” ဟု ဗြိတိန်ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Matt Hancock က ပြောသည်။  

နောက်ဆုံးတွေ့ရှိထားသည့် ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသည် ယူကေတွင်တွေ့ရှိထားသောဗိုင်းရပ်စ်နှင့် မတူကွဲပြားစွာ ထွက်ပေါ်လာသည့်အပြင် ယူကေနှင့်တောင်အာဖရိကတို့တွင်အတည်ပြုခဲ့သော ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲများသည်  ဗီဇပြောင်းလဲမှုပေါင်း တစ်ဒါဇင်ကျော် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။  

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲများနှင့်ပတ်သက်၍ အောက်ပါ အချက်ငါးချက်ကို သိထားရမည်။  

ဗိုင်းရပ်စ်က ဘယ်လို ဗီဇပြာင်းလဲခဲ့သလဲ။  

ဗိုင်းရပ်စ်များသည် လက်ခံကောင်အတွင်း၌ မျိုးပွားနေစဉ်မှာ သဘာဝအလျောက် တစ်ချိန်လုံး ဗီဇပြောင်းလဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။ တုပ်ကွေးဗိုင်းရပ်စ်များတွင်လည်း အလားတူဖြစ်ရပ်မျိုး ရှိသည်။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွင်မူ ဗီဇပြောင်းလဲမှုများကို သီတင်းနှစ်ပတ်ခန့်ကြာတိုင်း တွေ့ရှိရသည်။  

ယူကေ၌ ပထမဆုံးတွေ့ရှိခဲ့သော ဗိုင်းရပ်စ်ဗီဇမျိုးကွဲသည် စက်တင်ဘာလက စတင်ထွက်ပေါ်လာခဲ့သော်လည်း နိုဝင်ဘာလလယ်အထိတိုင်အောင် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုအား အလွန်နည်းခဲ့ကြောင်း ဗီဇဆိုင်ရာအထောက်အထားများက ပြသနေသည်ဟု ယူကေအစိုးရက ဆိုသည်။ 

“ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသစ်က ပိုမိုပြင်းထန်တဲ့ဖျားနာမှုတွေ သေနှုန်းပိုမြင့်တာတွေ ဖြစ်စေတယ်ဆိုတဲ့ သက်သေအထောက်အထား မတွေ့ရပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အလွယ်တကူနဲ့ သိသိသာသာ ကူးစက်နိုင်ပုံပေါ်တယ်” ဟု ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် Boris Johnson က မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ထိုသို့ကူးစက်လွယ်ခြင်းမှာ လူ့ကိုယ်ခန္ဓာဆဲလ်ထဲသို့ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်သည့် ဆူးချွန်ပုံပရိုတင်း၌ ဗီဇပြောင်းလဲမှုများဖြစ်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။  

တောင်အာဖရိကမှ ဗိုင်းရပ်စ်ထက်ပင် ပိုမိုကူးစက်လွယ်သော ဗိုင်းရပ်စ်ကို ဗြိတိန်၌ တွေ့ရှိထားသည်ဟု ကျန်းမာရေးဝန်ကြီး မတ်ဟန်ကော့က ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်က ဖွင့်ဟပြောဆိုခဲ့သည်။ ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်တွင် ယခင်တွေ့ရှိခဲ့သည့်  တူညီသော ဆူးချွန်ပုံပရိုတင်း ဗီဇပြောင်းလဲမှုအပါအဝင် ဗီဇပြောင်းလဲမှုပေါင်း ၂၀ ထက်မနည်း ရှိနေသည်။ ယူကေအစိုးရက ပြည်သူများကို  လက်ဆေးခြင်း၊ ပါးစပ်နှာခေါင်းစည်းတပ်ဆင်ခြင်းနှင့် အခြားသူများနှင့် ခပ်ခွါခွါနေခြင်းများကို သတိရှိရှိ လိုက်နာကြရန် ထပ်မံတိုက်တွန်းထားသည်။  

ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲများအတွက် ကာကွယ်ဆေးရှိပြီလား။  

ထိုမေးခွန်းအတွက် အဖြေတိတိကျကျမရှိသေးပေ။ 

ယူကေ၌တွေ့ရသောဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲနှင့်ပတ်သက်၍ WHO အဖွဲ့က “ဒီဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲက ရောဂါပြင်းထန်မှု၊ ပဋိပစ္စည်းတုံ့ပြန်မှုနဲ့ ကာကွယ်ဆေးထိရောက်မှုမှာ အပြောင်းအလဲ တစ်ခုခုနဲ့ ဆက်စပ်နေလားဆိုတာ ဆုံးဖြတ်ဖို့ အခုအချိန်မှာ လုံလောက်တဲ့ သတင်းအချက်အလက် မရှိသေးပါဘူး” ဟု ယခုသီတင်းပတ် ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။ အန္တရာယ်မည်မျှကြီးမားသည်ကို ဆုံးဖြတ်ရန်မှာ နောက်ဆက်တွဲသုတေသန နှစ်လမက ထပ်မံပြုလုပ်ရန် လိုအပ်နိုင်ပေသည်။ 

ဂျာမနီကျန်းမာရေးဝန်ကြီး Jens Spahn က “လက်ရှိကာကွယ်ဆေးတွေက ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်ကို ထိရောက်စွာ နှိမ်နင်းနိုင်မှာပါ။ ကာကွယ်ဆေးတွေက လူတွေကို ဗီဇပြောင်းဗိုင်းရပ်စ်သစ်ကနေ မကာကွယ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ သက်သေအထောက်အထားတွေ အခုအချိန်မှာ မရှိသေးပါဘူး” ဟု ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ရက်က မီဒီယာများရှေ့မှောက်တွင် အပြုသဘောမှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။  

တိုကျိုတက္ကသိုလ်မှ ကာကွယ်ဆေးသိပ္ပံပါမောက္ခ Ken Ishii က “လက်ရှိကာကွယ်ဆေးတွေက အစောပိုင်းက ဗီဇပြောင်းလဲမှုတွေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်မှာပါ။ သီအိုရီအရ ကာကွယ်ဆေးထဲကပဋိပစ္စည်းကို ရှောင်လွှဲနိုင်တဲ့ ဗီဇပြောင်းလဲမှုတွေကတော့ အနှေးနဲ့အမြန်ဆိုသလို ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ နောက် ငါးနှစ်၊ ၁၀ နှစ် ဒါမှမဟုတ် နောက်နှစ်မှာဖြစ်မှာလားဆိုတာ  ဘယ်သူမှ မခန့်မှန်းနိုင်ပါဘူး” ဟု သတိပေးခဲ့သည်။ 

ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်ကို ယူကေပြင်ပမှာ တွေ့ရှိပြီလား။ 

ယူကေတွင်အတည်ပြုခဲ့သော ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲကို ဒိန်းမတ်၊ အီတလီ၊ နယ်သာလန်နှင့် ပြင်သစ်အပါအဝင် ဥရောပနိုင်ငံအတော်များများတွင် တွေ့ရှိပြီးဖြစ်သည်။ အာရှပစိဖိတ်ဒေသများဖြစ်သည့် ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ စင်္ကာပူ၊ ဟောင်ကောင်နှင့် ဩစတြေးလျတို့တွင်လည်း အဆိုပါဗိုင်းရပ်စ်ကို တွေ့ရှိထားသည်။ 

တောင်ကိုရီးယားတွင် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်က ဗိုင်းရပ်စ်မူကွဲသစ်ကို ပထမဆုံးတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်က ယူကေမှပြန်လာသော ၎င်းပိုးတွေ့ရှိခဲ့သည့် မိသားစုဝင်သုံးဦးကို အသွားအလာကန့်သတ်ထားသည်။  

ဂျပန်နိုင်ငံတွင်လည် ဝန်ကြီးချုပ် ဆူဂါ၏ ကူးစက်ရောဂါဆိုင်ရာအကြံပေးက ၎င်းဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲ နိုင်ငံတွင်းသို့ရောက်ရှိပြီး ပျံ့နှံ့ပါက လူနာအပြည့်ရှိပြီးသားဖြစ်သည့် ဆေးရုံများကို ထပ်မံဝန်ပိစေကာ ဆိုးရွားသည့်အခြေအနေများကြုံရနိုင်သည်ဟု သတိပေးခဲ့သည်။  

ဩစတြေးလျတွင်လည်း အဆိုပါဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကူးစက်ခံရသူ လေးဦးကို ဟိုတယ်တွင် အသွားအလာကန့်သတ်ထားပြီး ပျံ့နှံ့ခြင်းမရှိသေးဟု ဩစတြေးလျကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုဆိုင်ရာ ကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်က ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။  

ဟောင်ကောင်တွင်လည်း ယခုလတွင် ယူကေမှပြန်လာသော ကျောင်းသားနှစ်ဦးသည် ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲကို သယ်ဆောင်လာဟန်ရှိသည်ဟု ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။  

စင်္ကာပူတွင်လည်း ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်က ယူကေ၏ ဗိုင်းရပ်စ်မူကွဲကို ပထမဆုံးတွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ အသွားအလာကန့်သတ်ထားသူ ၁၁ ဦးတွင်  ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးသစ်များတွေ့ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အားလုံးသည် ဥရောပသို့ သွားထားသူများဖြစ်သည်။  

ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်က နိုင်ငံတကာခရီးသွားလာမှုကို ဘယ်လိုသက်ရောက်မလဲ။ 

နိုင်ငံများသည် နယ်စပ်ထိန်းချုပ်မှုများကို တစ်ဖန်တင်းကျပ်နေကြရသည်။ ဂျပန်ကလည်း စင်္ကာပူ၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ အိန္ဒိယနှင့်ဟောင်ကောင်အပါအဝင် တခြား အာရှနိုင်ငံများနည်းတူ ယူကေပြန်များကို နိုင်ငံတွင်းဝင်ခွင့် တားမြစ်လိုက်ကြောင်း ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်က ကြေညာခဲ့သည်။  

အမှန်တကယ်အားဖြင့် ဂျပန်သည် ယူကေမှ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ် ပျံ့နှံ့မှုကိုတားဆီးရန် နိုင်ငံအားလုံးကို ဝင်ခွင့်တားမြစ်သွားမည်ဟု ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်က ကြေညာခဲ့သည်။ အဆိုပါတားမြစ်ချက်သည် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ မှ စတင်အသက်ဝင်ပြီး ဇန်နဝါရီလတစ်လလုံးအတွက်ဖြစ်သည်။ ယူကေနှင့်တောင်အာဖရိကမှလွဲ၍ ဂျပန်နိုင်ငံသားများနှင့် ဂျပန်တွင် ဗီဇာရရှိပြီးသား နိုင်ငံခြားသားများကိုသာ နိုင်ငံတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုထားသည်။  

တောင်ကိုရီးယားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်ကဲ့သို့သော အချို့နိုင်ငံများသည် ယူကေမှ လေယာဉ်ခရီးစဉ်များအားလုံးကို ရပ်ဆိုင်းထားသည်။ တောင်ကိုရီးယားသည် ဗြိတိန်မှလေယာဉ်ခရီးစဉ်တားမြစ်မှုကို ဇန်နဝါရီ ၇ ရက်ထိ ထပ်မံတိုးချဲ့မည်ဖြစ်ပြီး  ယူကေနှင့်တောင်အာဖရိကမှ ဆိုက်ရောက်ခရီးသည်များကို ရောဂါစစ်ဆေးမည်ဟု ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။  

တရုတ်နိုင်ငံသည်လည်း ယူကေအသွားအပြန် တိုက်ရိုက်လေကြောင်းခရီးစဉ်များကို ဆိုင်းငံ့ထားမည်ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဝမ်ဝေပင်းက ဒီဇင်ဘာ ၂၄ ရက်က ပြောသည်။  

ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်က စီးပွားရေးကို ဘယ်လိုအကျိုးသက်ရောက်မလဲ။ 

ခရီးသွားလာမှုကန့်သတ်ချက်များနှင့် မသေချာမရေရာမှုအသစ်များက ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာစီးပွားရေးအလားအလာကို ထပ်မံ၍ အမြင်ဝေဝါးသွားစေသည်။ ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲသစ်သည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ထောက်ပံ့ရေးကွင်းဆက်များကိုအပေါ် သက်ရောက်လျက်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ Toyota Motor ကုမ္ပဏီသည် ယူကေနှင့်ပြင်သစ်ရှိ ၎င်းတို့စက်ရုံများလည်ပတ်မှုကို ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။ နှစ်နိုင်ငံအကြား ကုန်စည်စီးဆင်းမှုတွင်လည်း ဆိုးရွားသော ပိတ်ဆို့မှုများဖြစ်ခဲ့သည်။  

Dai-ichi Life သုတေသီအဖွဲ့မှ စီးပွားရေးပညာရှင် အကြီးအကဲ Hideo Kumano က ဗိုင်းရပ်စ်သစ်၏ စီးပွားရေးအပေါ်အကျိုးသက်ရောက်မှုများသည် လက်ရှိဖြန့်ဖြူးနေသော ကာကွယ်ဆေးများက ၎င်းဗိုင်းရပ်စ်သစ်ပေါ် ထိရောက်မှုရှိ/ မရှိအပေါ် မူတည်ကြောင်း ပြောခဲ့သည်။ ကာကွယ်ဆေးများ မထိရောက်တော့ပါက ကာကွယ်ဆေးအသုံးပြုမှုအပေါ်အားကိုးတည်ဆောက်ထားသော အစီအစဉ်အားလုံးကို နောက်နှစ်တွင် စွန့်လွှတ်ရလိမ့်မည်ဟု Hideo Kumano က ပြောသည်။ 

“ကြောက်စရာကောင်းတာက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အကျပ်အတည်း ဘယ်တော့အဆုံးသတ်မယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ မသိနိုင်တာပါပဲ။ လက်ရှိကာကွယ်ဆေးတွေက  ထိရောက်မှုမရှိလာတော့ရင်တောင် ကာကွယ်ဆေးသစ်တွေ ထပ်ထွက်လာဦးမှာပါ” Kumano က ပြောသည်။