(ADDS quote, details)
ပြင်သစ်သမ္မတ အီမန်နျူရယ် မက်ခရွန်က ကာတာနိုင်ငံမှာ ကျင်းပမယ့် ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲနဲ့ပတ်သက်လို့ အငြင်းပွားမှုတွေထဲ အားကစားကို နိုင်ငံရေးအရ မလုပ်ဆောင်သင့်ဘူးလို့ ကြာသပတေးနေ့မှာ အခိုင်အမာပြောဆိုသွားပါတယ်။
"ကျနော်တို့တွေ အားကစားကို နိုင်ငံရေးအရ မလုပ်သင့်ဘူးလို့ ကျနော် ထင်တယ်"လို့ မက်ခရွန်က ပြောပါတယ်။
တနင်္ဂနွေနေ့မှာ စတင်မယ့် ၂၀၂၂ ကမ္ဘာ့ဖလားပြိုင်ပွဲဟာ ကာတာရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ၊ သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေကို နှိပ်ကွပ်မှု၊ နိုင်ငံခြားအလုပ်သမားတွေအပေါ် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုနဲ့ LGBTQ တို့ကို နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုတွေအပါအဝင် အငြင်းပွားမှုတွေနဲ့ ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။
“ဒီပွဲကို လက်ခံကျင်းပဖို့ ဆုံးဖြတ်တဲ့အခါ ဒီမေးခွန်းတွေကို ဖြေရမှာပဲ”လို့ ဘန်ကောက်မှာ ကျင်းပတဲ့ အာရှ-ပစိဖိတ် စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ဖိုရမ် (APEC)ကို တက်ရောက်နေတဲ့ မက်ခရွန်က သတင်းထောက်တွေကို ပြောခဲ့ပါတယ်။
ပြင်သစ်ဘောလုံးအသင်းခေါင်းဆောင် ဟူဂို လိုရစ်က သူဟာ လိင်တူဆက်ဆံမှု တရားမဝင်တဲ့ ကာတာနိုင်ငံကို 'လေးစားမှုပြသလိုကြောင်း' ပြောရင်း ပြိုင်ပွဲအတွင်း ခွဲခြားဆက်ဆံမှုဆန့်ကျင်ရေး လက်ပတ်ကို ဝတ်ဆင်ရာမှာ တခြားဥရောပအသင်းခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
ပြင်သစ်အသင်း ဆီမီးဖိုင်နယ်ရောက်ရင် ကာတာကိုသွားမယ့် မက်ခရွန်က ၂၀၂၄ မှာ ပြင်သစ်က အိုလံပစ်အားကစားပြိုင်ပွဲကို အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပတော့မှာကို သတိပြုရင်း "အားကစားကို နိုင်ငံရေးလုပ်ဖို့ဆိုတာ အလွန်ဆိုးရွားတဲ့ အယူအဆတစ်ခုဖြစ်တယ်"လို့ ပြောပါတယ်။
ပါရီနဲ့ တခြားပြင်သစ်မြို့ကြီးတချို့က သူတို့ဟာ အဓိကအားကစားပွဲတွေအတွက် ပုံမှန်ပြုလုပ်သလို ကာတာက ပွဲစဉ်တွေကို ဖန်သားပြင်ကြီးတွေမှာ ပြသမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့် တခြားသူတွေနဲ့ ပြင်သစ်ကြယ်ပွင့်ဟောင်း အဲရစ် ကန်တိုနာတို့ပါဝင်ပြီး ပြိုင်ပွဲကို သပိတ်မှောက်ဖို့ တောင်းဆိုမှုတွေ ပြုလုပ်တာကို မက်ခရွန်က ပယ်ချခဲ့ပါတယ်။
"ကျနော်က ကမ္ဘာ့ဖလားကို သပိတ်မှောက်ဖို့ မဟုတ်ပါဘူး။ (အိမ်ရှင်ကျင်းပခွင့်) ပြိုင်ပွဲတွေ ဒါမှမဟုတ် ယှဉ်ပြိုင်မှုတွေကို ပေးအပ်ကျင်းပခွင့်ပေးချိန်မှာ ဒီမေးခွန်းတွေကို စောစောစီးစီး တင်သင့်ပါတယ်"လို့ မက်ခရွန်က ဘန်ကောက်က ပြင်သစ်ကျောင်းသားတွေနဲ့ တွေ့ဆုံရာမှာ ပြောပါတယ်။
သမ္မတဟာ ဗိုလ်လုပွဲမှာ ခရိုအေးရှားကို ၄-၂ နဲ့ အနိုင်ယူပြီး လိုရစ်ဟာ ပြင်သစ်ရဲ့ ဒုတိယမြောက် ကမ္ဘာ့ဖလား ကိုင်မြှောက်တာကို ကြည့်ရှုဖို့ ၂၀၁၈ မှာ ရုရှားနိုင်ငံကို သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။
ပြင်သစ်အသင်းဟာ သူတို့ရဲ့ ကမ္ဘာ့ဖလားချန်ပီယံကို ကာကွယ်ဖို့ ဒိန်းမတ်၊ တူနီးရှားအသင်းတို့နဲ့ မကစားခင် ကစားအင်္ဂါနေ့မှာ သြစတြေးလျအသင်းနဲ့ စတင်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒိန်းမတ်အသင်းဟာ ကာတာနိုင်ငံရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုမှတ်တမ်းအပေါ် ရပ်တည်ပြဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး လေ့ကျင့်ရေးမှာ လူ့အခွင့်အရေး ထောက်ခံအားပေးတဲ့ အထူးဂျာစီတွေ ဝတ်ဆင်ဖို့ အဆိုပြုထားခဲ့ပေမယ့် ဖီဖာက ဒါကို ငြင်းပယ်ခဲ့ပါတယ်။
(AFP)
