အောက်တိုဘာ ၁၂

ထိုင်ဝမ်သည် နိုင်ငံတစ်ခုမဟုတ်ကြောင်း တရုတ်က ကမ္ဘာကိုပိုပြော‌လေလေ ပေကျင်း၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အင်အားစုများက ၎င်းကို နိုင်ငံတစ်ခုကဲ့သို့ စတင်ဆက်ဆံလေဖြစ်သည်။

အောက်တိုဘာ ၁၀ ရက်နေ့တွင်ကျရောက်သည့် ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားနေ့မတိုင်မီတွင် နယူးဒေလီရှိ တရုတ်သံရုံးသည် အိန္ဒိယ သတင်းမီဒီယာများအား ၎င်းကို နိုင်ငံအဖြစ်ဖော်ပြခြင်းမပြုရန် သို့မဟုတ် ဆိုင်ယင်ဝမ် အား သမ္မတအဖြစ် မဖော်ပြရန် စာပို့ခဲ့ကြောင်း သတင်းများရရှိခဲ့သည်။ အိန္ဒိယသည် #TaiwanNationalDay ဟူသော hashtag ကို လူသိများအောင်ကူညီပြီး ထိုင်ဝမ်အလံများပါသော တံခွန်များကို တရုတ်သံရုံးချိတ်တွင် ချိတ်ဆွဲခြင်းအားဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။
 
“#TaiwanNationDay ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားနေ့ကို ကျင်းပပေးတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ မိတ်ဆွေများ အထူးသဖြင့် အိန္ဒိယကို လေးစားဂုဏ်ပြုပါတယ်”ဟု ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဂျိုးဆက်ဝူ သည် စနေနေ့က တွစ်တာတွင် ရေးသားခဲ့သည်။
 
ထိုင်ဝမ်လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုရမည့်အစား ပေကျင်းကို ကျူးကျော်မှုဖြစ်စေနိုင်သော အနီရောင်စည်းကား ထိုနေ့သည် တရုတ်ပြည်အလယ်ပိုင်း ဝူဟန်၌ ၁၉၁၁ခုနှစ် တရုတ်၏နောက်ဆုံး ဧကရာဇ်မင်းဆက်ကို တော်လှန်ခဲ့သည့် အထိမ်းအမှတ်နေ့ပင်ဖြစ်သည်။ ထိုမှသည် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံထူထောင်ခြင်းကို ဦးတည်စေခဲ့ပြီး ခေါင်းဆောင် ချန်ကေရှိတ်သည် ကွန်မြူနစ်ပါတီအာဏာယူလိုက်ချိန်တွင် ထိုင်ဝမ်ကို လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်ခုနှစ်ခုက ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။
 
ယနေ့ထိုင်ဝမ်ရှိလူအများစုအတွက် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ  Republic of China သည် လူ၂၄ သန်းအတွက် ဆက်စပ်မှုလျော့နည်းလာသော ဒီမိုကရေစီနှင့် သမိုင်းဝင်ရှေးဟောင်းပစ္စည်းတစ်ခုနှင့် တူသည်။ ထိုင်ဝမ်သည် ပြည်မကို ပြန်လည်သိမ်းရန်ဖြစ်သော ချန်ကေရှိတ်၏ ရည်မှန်းချက်ကို စွန့်လွှတ်လိုက်သည်မှာ ကြာပြီဖြစ်ကာ ထိုင်ဝမ်သားအများစုတို့သည်လည်း တရုတ်နှင့် ပေါင်းစည်းရန် ဆန္ဒမရှိကြောင်း စစ်တမ်းများက ပြသနေသည်။
 
သို့သော် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံကို ကျင်းပခြင်းသည် ဆိုင်ယင်ဝမ်အစိုးရအတွက် မဟာဗျူဟာကျကျ အသုံးဝင်ပေသည်။ ယခုကဲ့သို့လုပ်ဆောင်ခြင်းသည် တရားဝင် လွတ်လပ်ရေးကြေညာခြင်းလည်းမဟုတ်သလို အဆုံးစွန်အားဖြင့် ကွန်မြူနစ်ပါတီအုပ်စိုးမှုအောက် စုတ်ယူသိမ်းသွင်းမည့် သမ္မတ ရှီကျင့်ပင်၏ ရည်မှန်းချက်ကို  ထိုင်ဝမ်၏ ကွဲပြားသော နိုင်ငံရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဖန်တီးမှုကို အကာကွယ်ယူထားခြင်းအားဖြင့် အပျက်အစီးကြီးမည့် တရုတ်နှင့် ပဋိပက္ခကိုလည်း ရှောင်လွှဲနိုင်ရာကျပေသည်။
 
 ထိုင်ဝမ်သည် အနီရောင်စည်းနောက်ကွယ်မှ နေရာလပ်များကို ရှာဖွေရာတွင် ပိုပိုကျွမ်းကျင်လာကြောင်း နော်တင်ဟမ် အာရှ သုတေသန အင်စတီကျူ တက္ကသိုလ်မှ တရုတ်ပရိုဂရမ် ဒါရိုက်တာ ဂျွန်နသမ် ဆူလီဗန် က ပြောသည်။ “တရားဝင်လွတ်လပ်ရေး ကြေငြာတာထက် ပုံသွင်းလို့ရနိုင်ပါ့မလား ဒါမှမဟုတ်  တစ်ကယ်အလုပ်ဖြစ်ပါ့မလားဆိုတဲ့ စည်းကို စဉ်းစားရတာ ခက်နေတယ်”

ယခု လပိုင်းအတွင်း စစ်ရေးတင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာလျက်ရှိပြီး ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အပြောအဆိုများတိုးလာသည်နှင့်အမျှ တရုတ်တိုက်လေယာဉ်များသည် ထိုင်ဝမ်သို့ ပိုမိုနီးကပ်စွာ လာနေကာ ဆိုင်ယင်ဝမ် ကို တရုတ်မှ ပိုဝေးနေအောင် သတိပေးနေသည်။ အထူးသဖြင့် ထရမ့်အုပ်ချုပ်ရေးကို ပိုမိုဒေါသထွက်စေခဲ့ကာ  ထိုင်ဝမ်အစိုးရသို့ လက်နက်များရောင်းချမှုများတိုးလုပ်လာပြီး ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း အဆင့်မြင့်ဆုံး အမေရိကန် အရာရှိများကို ပို့ဆောင်ကာ ကပ်ရောဂါနှင့် စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုများအကြောင်း ဆွေးနွေးစေမှုများပြုလုပ်လာစေသည်။

Tsai Ing-wen Photographer: Sam Yeh/AFP via Getty Images

 
စနေနေ့ကကျင်းပသော အမျိုးသေားနေ့အခမ်းအနား ထိုင်ဝမ်သမ္မတ မိန့်ခွန်းတွင် ကျွန်းအား ကာကွယ်ရန် ကတိပြုခဲ့ပြီး ပေကျင်းနဲ့ စကားပြောရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

 “ကျွန်ုပ်တို့က အဓိပ္ပာယ်ရှိတဲ့ ပြောဆိုဆွေးနွေးမှုကို ချောချော့မွေ့မွေ့ဖို့ ဆန္ဒရှိပါတယ်။ အားနည်းချက်တွေကို ပြသပြီး လိုက်လျောအလျော့ပေးတာက ငြိမ်းချမ်းမှုကို မဖော်ဆောင်နိုင်ဘူး”ဟု သူမက ပြောခဲ့သည်။ တရုတ် ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဂလိုဘယ်တိုင်းမ်၏ အယ်ဒီတာဖြစ်သူ ဟူရှီဂျင်က ယခု မှတ်ချက်များသည် နှစ်များစွာအတွင်း ဆိုင်ယင်ဝမ်၏ အပျော့ပြောင်းပြောင်းဆုံးလေသံဖြစ်ပြီး အရင်မှတ်ချက်များထက်ပိုပြီး မာနထောင်လွှားမှုနည်းကြောင်း ကောက်ချက်ချသည်။ သူက သူ၏သတင်းစာက ဖြန့်ချိပေးခဲ့သော တရုတ်၏ စစ်နှင့်ခြိမ်းခြောက်မှုပိုလာခြင်းက ပြောင်းလဲစေခဲ့ကြောင်း ကိုးကားပြောဆိုခဲ့သည်။  

“ ထိုင်ဝမ်ကျွန်းနှင့်ပတ်သက်၍ အချိန်မရွေး ကြီးထွားပေါက်ထွက်လာနိုင်သည့်အနေအထားရှိသော ကျွန်းပေါ်ရှိ တစ်ချို့သော အင်အားစုတို့ကို သူတို့ဘာသာ ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်းဖြစ်စေဖို့ တရုတ်ပြည်မကြီးသည် အင်အားကြီးမားသော စစ်ရေးဖိအားကို ထိန်းထားရန်လိုသည်၊  ဟု ဟူက ရေးသားခဲ့သည်။
 
တရုတ်သည် ထိုင်ဝမ်အားခြိမ်းခြောက်ရန် အင်အားဖြင့်ခြိမ်းခြောက်မှုကို ကာလရှည်ကြာအသုံးပြုလာခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ၁၉၉၀ တွင် ထိုအချိန်က ခေါင်းဆောင် Lee Teng-hui သည် ကော်နဲလ် တက္ကသိုလ်တွင် စကားပြောဆိုခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းကြောင့် ထိုင်ဝမ်အဓိကကျွန်း ရေပိုင်နက်သို့ ဒုံးကျည်များဖြင့် ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။ ထိုအဖြစ်အပျက်သည် ထိုင်ဝမ်နှင့် တရုတ်အကြား " အထူး နိုင်ငံနှင့် နိုင်ငံ" ဆက်ဆံရေးရှိရန် အဆိုပြုချက်အပေါ် ဒေါသပုန်ထခြင်းကို ဖော်ပြလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။
 
သို့သော် အပြောင်းအလဲများဖြစ်ပေါ်နေခဲ့သည်တွင် ချန်ကေရှိတ်၏ ကူမင်တန်ပါတီသည် တရုတ်လက္ခဏာများမှ အဝေးသို့ ရွေ့နေလေသည်တွင် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ် သို့ ခေါ်ဆိုမှုများရှိလာနေသည်။  ယခုအချိန်တွင် ဆိုင်ယင်ဝမ်နှင့် သူမဦးဆောင်သော တိုးတက်သော ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ Democratic Progressive Party မှ အရာရှိများသည် ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်တွင် ထိုင်ဝမ်အား နိုင်ငံအဖြစ် ခေါ်ဆိုကြသည်။ “ကိုယ့်ကိုယ်ကို လွတ်လပ်သော ပြည်နယ်ဆိုပြီး ကြေငြာစရာမလိုပါဘူး”ဟု ဇန်နဝါရီလတွင် ပြတ်ပြတ်သားသားအနိုင်ရ ပြန်လည်ရွေးကောက်ခံရပြီးမကြာမှီတွင် ဆိုင်ယင်ဝမ် က ဘီဘီစီ ကို ပြောခဲ့သည်။ “ကျွန်ုပ်တို့က လွတ်လပ်တဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပြီးသားပါ၊ ကျွန်ုပ်တို့က တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ, ထိုင်ဝမ်လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ခေါ်ပါတယ်”
 
ထိုင်ဝမ်သားအများစုအတွက်  တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ဂျပန်လက်နက်ချအပြီး ကူမင်တန် ပါတီရောက်လာချိန်က နိုင်ငံခြားသားကျူးကျော်သူများနှင့် ခပ်ဆင်ဆင်တူလှသည်။ KMT အား ဆန့်ကျင်သည့် လက်နက်ကိုင်အုံကြွမှုက အာဏာပိုင်များကို လွတ်လပ်သော ထိုင်ဝမ်ပြည်နယ်ကို အုပ်ချုပ်နိုင်စေသည့် ဂျပန်လေ့ကျင့်ပေးထားသည့် အစိုးရဝန်ထမ်းများ၊ ရှေ့နေနှင့် ဆရာဝန်များအား အစုလိုက်အပြုံလိုတ်သတ်စေရန်  တွန်းအားပေးခဲ့သည်။
 
ထိုင်ဝမ်သည် အပြိုင်အဆိုင်ရွေးကာက်ပွဲများယူဆောင်လာနိုင်သည့် ဒီမိုကရေစီစနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုမပြုခင် တစ်ပါတီစနစ်အောက်တွင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်တွင် ဆယ်စုနှစ်များစွာ ခံခဲ့ရကာ ၂၀၀၀ခုနှစ် ပထမဆုံး KMT မဟုတ်သော ခေါင်းဆောင်ကို ရွေးကောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၆  ဆိုင်ယင်ဝမ်၏ အဖွင့်မိန့်ခွန်းတွင် ထိုင်ဝမ်ပြည်သားများသည် တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံကို ထိန်းချုပ်သည်ကို ကြိုဆိုကြောင်း “ချစ်လှစွာသော ထိုင်ဝမ်သားတို့ရေ၊ ငါတို့လုပ်နိုင်ခဲ့ပြီ” ဟု ပြောခဲ့သည်။
 
ဆိုင်ယင်ဝမ် အစိုးရသည် ထိုင်ဝမ်အမျိုးသားလက္ခဏာကို ပိုယူကျင့်သုံးလာခဲ့ရာတွင်  ယခုနှစ်အတွင်း နိုင်ငံကူးလက်မှတ် ပတ်စ်ပို့တွင်"Republic of China" ဆိုသည့် စကားလုံးကိုသေးလိုက်ပြီး "Taiwan" ဆိုသော စကားလုံးကို ပိုပြီးထင်သာမြင်သာအောင် ပြုလုပ်သော ဒီဇိုင်းပြန်ပြင်ခြင်းပါ ပါဝင်သည်။ တစ်ချိန်ထဲမှာပင် ထိုင်ဝမ်သရုပ်လက္ခဏာကိုထောက်ခံသူများက Republic of China သင်္ကေတများဖြစ်သည့် အလံတော်ကို ဂုဏ်ယူမှုပြုလုပ်ခြင်းလည်းရှိသည်ဟု ဆီတွန်ဟောလ်တက္ကသိုလ် ဥပဒေပါမောက္ခ မာဂရက်လူးဝစ်က ပြောသည်။

 “အတိတ်က သင်္ကတတွေက ပစ္စုပ္ပန်မှာ ဆန်းသစ်ပြီး ရှုပ်ထွေးသော အဓိပ္ပာယ်ကိုဆောင်တယ်။”ဟု သူမက ပြောသည်။
ဒီကြီးကျယ်တဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေက တစ်ရက်မှာ ထိုင်ဝမ်ကို စစ်မတိုက်ဘဲ စည်းရုံးသိမ်းသွင်းပြီး တရုတ်နဲ့ပေါင်းစည်းမယ့် ရှီရဲ့ အစီအစဉ်နဲ့ လိုက်လျောညီထွေမရှိလှဘူး၊ ဒါဟာ လေ့လာသူတွေကို စိတ်ပူစေတာတာပဲ။
“ စစ်အင်အားနဲ့ကိုင်တဲ့လမ်းကလွဲရင် ဘယ်လမ်းကမှ တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ စိတ်ကြိုက်တွေ့တဲ့ လမ်းကြောင်း မဟုတ်သလိုဖြစ်နေတယ်" ဟု နော်တင်ဟန်တက္ကသိုလ်မှ ဆူလီဗန်က ပြောရင်း ပေကျင်းရှိ ကွန်မြူနစ်ပါတီကို ရည်ညွှန်းဟာ " ဒါဟာ ကျွန်တော့်ကို စိုးရိမ်တုန်လှုပ်စေတာပဲ"