တရုတ်နှင့်အိန္ဒိယ တင်းမာမှုကြားက မြန်မာ

တရုတ်နှင့်အိန္ဒိယ တင်းမာမှုကြားက မြန်မာ

ကိုဗစ်-19 အကြပ်အတည်းကာလအတွင်း မြန်မာပြည်မှထွက်ခွာသည့် လေယာဉ် မရှိသလောက်ရှားပါသည်။ သို့သော်လည်း မေလ ၁၄ ရက်နေ့သည် ထူးခြားသည့် ချွင်းချက်ဖြစ်သည်။

မြန်မာစစ်တပ်အထူးလေယာဉ်တစ်စီးသည် စစ်ကိုင်းတိုင်းမြောက်ပိုင်းရှိ ခန္တီးမြို့မှ အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ပိုင်းက မဏိပူရပြည်နယ် အင်ဖာမြို့သို့၊ ထိုမှတစ်ဆင့် အာသံပြည်နယ် Guwahati မြို့သို့ ပျံသန်းခဲ့သည်။ လေယာဉ်ပေါ်တွင် မဏိပူရလက်နက်ကိုင် ၁၂ ဦးနှင့် အာသံမှ ၁၀ ဦးပါရှိသည်။

မြန်မာစစ်တပ်က၎င်းလက်နက်ကိုင်များအားအိန္ဒိယအာဏာပိုင်များထံလွှဲပြောင်းပြီးချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုပြသမှုမှာထူးခြားသည့်ဖြစ်ရပ်ဖြစ်သည်။မြင်ကွင်းကျယ်မှကြည့်လျှင်ဤဖြစ်ရပ်မှာလုံခြုံရေးနှင့်လက်နက်ဝယ်ယူရေးအတွက် တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ကာလကြာရှည်စွာမှီခိုခဲ့ရသည့်အခြေအနေကို လျှော့ချပြီး နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးအားခွဲဖြန့်ချဲ့ထွင်လိုသည့် မြန်မာစစ်တပ်၏မူဝါဒကို ထင်ဟပ်လျက်ရှိသည်။

ဤဖြစ်စဉ်များမှာအငြင်းပွားနေသည့်တရုတ်နှင့်အိန္ဒယနှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တလျှောက်တွင်နှစ်ဖက်တပ်များအင်အားဖြည့်တင်းမှုများပြုလုပ်လာနိုင်ချိန်တွင်မဟာဗျူဟာအရပိုအရေးလာသည်။ကာလရှည်ကြာစွာယှဉ်ပြိုင်ဖက်ဖြစ်ခဲ့သည့် ၎င်းတို့ နှစ်နိုင်ငံမှာ  ယခင်နှစ်များထက် ပဋိပက္ခဖြစ်နိုင်ခြေနှင့် ပိုမိုနီးကပ်လာခဲ့သည်။ မကြာမီကာလအတွင်းမှာပင် မြန်မာသည် ပိုင်နက်နယ်မြေအငြင်းပွားမှုနှင့်ပတ်သတ်ပြီး နိုင်ငံကြီးနှစ်ခု၏ “တို့ဆိတ်မှု”များကြားတွင် အခက်တွေ့သည့်အခြေအနေ ကျရောက်မည့်ပုံရှိသည်။

မြန်မာသည်အာရှနိုင်ငံကြီးနှစ်နိုင်ငံကြားတွင်ပိတ်မိလျက်ရှိသည်။အိန္ဒိယအားပုန်ကန်ခြားနားသည့်လက်နက်ကိုင်များသည်မြန်မာနိုင်ငံတွင်၁၉၆၀ခုနှစ်များဆီကပင်ခိုအောင်းနေခဲ့ကြသည့်။မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှအိန္ဒိယနိုင်ငံနာဂလန်း၊ မဏိပူရ နှင့် အာသံ ပြည်နယ်များသို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်ပြီး အိန္ဒိယတပ်များ မရောက်နိုင်သည့် မြန်မာဘက်တွင် ပြန်လည်ခိုလှုံခဲ့ကြသည်။

အခြားဒေသများမှတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များ၏ခြိမ်းခြောက်မှုနှင့်လုံးပန်းနေရသည့်မြန်မာအာဏာပိုင်များသည်ဆိုခဲ့ပါနယ်စပ်ဖြတ်ကျော်အိန္ဒိယလက်နက်ကိုင်များတည်ရှိနေမှုအားငြင်းဆိုခဲ့ပြီးမသိကျိုးကျွန်ပြုနေခဲ့သည်။

၂၀၁၉ ဖေဖော်ဝါရီလတွင်မူ အလှည့်အပြောင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ မြန်မာစစ်တပ်သည် စစ်ကိုင်းတိုင်း အထက်ပိုင်း တကား (Taga) တွင် အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ပိုင်းမှ အခြားလက်နက်ကိုင်များနှင့်အတူ အခြေစိုက်ထားသည့် ကပ်ပလန် ဦးဆောင်သော နာဂအဖွဲ့ကွဲ နာဂအမျိုးသားဆိုရှယ်လစ်ကောင်စီ (NSCN-K) အားဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

မြန်မာနာဂ တစ်ဦးဖြစ်သည့် ရှန်ဝမ် ရှန်ယန် ကပ်ပလန် (S. S. Khaplang) သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဇွန်လတွင်ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီဖြစ်သော်လည်း အိန္ဒိယနိုင်ငံ နဂလန်းနှင့် မဏိပူရမှ  အိုက်ဆက် ချီဆီ ဆု (Isak Chisi Swu) နှင့် သူယန်ဂလန်း မွေဗာ Thuingaleng Muivah တို့ဦးဆောင်သည့်နာဂလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ NSCN-IM နှင့်ကွဲပြားစေရန် NSCN-K သည် ၎င်းတို့အဖွဲ့၏အမည်တွင် ကပ်ပလန်၏အမည်ကိုဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားသည်။

Isak သည့် ၂၀၁၆ ဇွန်လတွင်ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ Muivah သည် အိန္ဒိယတွင်နေထိုင်လျက်ရှိပြီး ၁၉၉၇ ခုနှစ်ကတည်းက ပြုလုပ်နေခဲ့သည့် အိန္ဒယအစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုများတွင် ပါဝင်လျက်ရှိသည်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့လွှဲပြောင်းခဲ့သည့် လက်နက်ကိုင်များအား ပြီးခဲ့သည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်မှုများပြုလုပ်ခဲ့သည့်အချိန်နှင့် ၎င်းနောက်ပိုင်းအချိန်များတွင် ဖမ်းဆီးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် မြန်မာစစ်တပ်သည် NSCN-K ထိပ်ပိုင်းပုဂ္ဂိုလ် ငါးကိုလည်းထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။

၎င်းတို့ ငါးဦးမှာ မြန်မာဘက်မှ နာဂများဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသားများဖြစ်ကြသည်။ ပြီးခဲ့သည့်နှစ် နိုဝင်ဘာလက ၎င်းတို့အား ကိုလိုနီခေတ် ၁၉၀၈ ခုနှစ်ကတည်းကပြဌာန်းခဲ့သည့် မတရားအသင်းဆက်သွယ်မှုဥပဒေဖြင့် ခန္တီးတရားရုံးက ထောင်ဒဏ် နှစ်နှစ်ချမှတ်ခဲ့သည်။

ထိုဥပဒေနှင့်ပင် ထောင်ဒဏ် နှစ်နှစ်ချမှတ်ခံခဲ့ရသည့် အိန္ဒိယလက်နက်ကိုင်များကိုလည်း ခန္တီးထောင်တွင်ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည်။

ဧပြီလလယ် မြန်မာ့နှစ်သစ်ကာလတွင် အကျဉ်းသား ၂၅၀၀၀ နီးပါးလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ပေးခဲ့သည်။ အဆိုပါ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်တွင် လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူများနှင့် သူပုန်သူကန်များမပါဝင်ခဲ့ပါ။ သို့သော်လည်း နာဂစာပေနှင့်ယဉ်ကျေးမှုအဖွဲ့၏ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုကြောင့် နာဂ ငါးဦးအားလွှတ်ပေးခဲ့သည်။

လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်မှာနိုင်ငံခြားသားများအကြုံးဝင်မှုမရှိသဖြင့်မဏိပူရနှင့်အာသံမှလက်နက်ကိုင်များအားလွှတ်မပေးခဲ့ပါ။သို့သော်လည်း၎င်းတို့အားလွှတ်ပေးပြီးအိန္ဒိယထံလွှဲပြောင်းပေးရန်အိန္ဒိယလုံခြုံရေးတာဝန်ရှိပုဂ္ဂိုလ်များက သံတမန်ရေးနည်းလမ်းဖြင့်လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။

၎င်းတို့အထဲတွင် မဏိပူရအုပ်စု၊ အာသံအုပ်စု နှင့် အနောက်မြောက်ဘင်္ဂလားဒေသရှိ ခရိုင် ခြောက်ခု နှင့် အာသံပြည်နယ်တွင်းကဆက်စပ်နယ်မြေ  လေးခုအားစုပေါင်း၍ သီးခြားနိုင်ငံနိုင်ငံတစ်ခုထူထောင်လိုသည့် အုပ်စုမှ လက်နက်ကိုင်များပါဝင်သည်။

ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအားဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခြင်းနှင့် ယခုနှစ်တွင် ၎င်းတို့အားအိန္ဒိယထံလွှဲပြောင်းပေးမှုများက မြန်မာ့နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွင် အရေးပါသည့်အပြောင်းအလဲများကို ဖော်ပြနေသည်။ တရုတ်၏ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုမှာ ၁၉၈၀ နှင့် ၁၉၉၀  ခုနှစ်များကတည်းကရှိနေခဲ့သည့်။ ထိုအချိန်က တရုတ်သည် အနောက်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများအား အခွင့်ကောင်းယူကာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၊ ချေးငွေများ၊ လက်နက်ရောင်းချမှုများဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းသို့အလျင်အမြန်ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။

သို့သော်လည်း ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင်  မြန်မာအစိုးရကနိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများပြုလုပ်လာချိန်တွင် တရုတ်၏ လွှမ်းမိုးမှုများဆုတ်ရုတ်သွားခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲအား ဒီမိုကရေစီနည်းလမ်းတကျ ကျင်းပနိုင်ခဲ့ပြီး အနောက်နိုင်ငံများသည် တချိန်က ပစ်ပယ်ထားသည့်နိုင်ငံနှင့် ပြန်လည် ထိတွေ့ဆက်ဆံလာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၂၀၁၇ ခုနှစ် ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်အကြပ်အတည်းဖြစ်ရပ်များကြောင့် အခြေအနေများပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြန်သည်။

အနောက်နိုင်ငံများ၏သဘောထားများ တဖန်တင်းမာလာချိန်တွင် တရုတ် ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသည်။ ယခုတစ်ကြိမ်တွင် တရုတ်သည် မြန်မာနိုင်ငံမှဖြတ်သန်းပြီး တရုတ်အနောက်တောင်ပိုင်းကုန်းတွင်းပိတ်ဒေသအား အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာနှင့် ဆက်သွယ်မည့် မဟာဗျူဟာကျသည့်စင်္ကြံလမ်းတစ်ခု တည်ဆောက်လိုသည့်ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ၎င်း၏ ဒေါ်လာထရီလီယံတန်ဖိုးရှိ ရပ်ဝန်းနှင့်ပိုးလမ်းမစီမံကိန်း (BRI) နှင့်ပွဲထွက်လာခဲ့သည်။

အဆိုပါဖြစ်ရပ်များကြောင့် ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ခုနှစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမတိုင်ခင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကာလထက်ပင် တရုတ်အပေါ်မှီခိုရသည့်နိုင်ငံဖြစ်လာမည်ကို မြန်မာစစ်တပ် တာဝန်ရှိသူများက စိုးရိမ်လာကြသည်။

မြန်မာတာဝန်ရှိသူများသည် နောက်ထပ် မိတ်ဆွေဟောင်းကြီးဖြစ်သည့် ရုရှားထံ ပိုမိုချဉ်းကပ်လာခဲ့ရာတွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀၄ သန်းတန် SU-30M ဖိုက်တာဂျက်လေယာဉ်များ ဝယ်ယူရေးစာချုပ် အပါအဝင် စစ်ရေးသင်တန်းများ၊  စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများဖြည့်တင်းရန်အတွက်လည်းဖြစ်သည်။

၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ရုရှားကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဆာဂေ ရွှိုင်ဂူး Sergei Shoigu မြန်မာနိုင်ငံသို့လာရောက်ခဲ့ပြီး ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

စစ်လက်နက်ပစ္စည်းဝယ်ယူရေးနှင့် ရုရှားကျောင်းများတွင် မြန်မာစစ်ဖက်အရာရှိများ ပညာသင်ကြားနိုင်ရေး တို့အတွက်သဘောတူညီချက်တစ်ချို့ရရှိခဲ့သည်။

အနောက်နိုင်ငံများနှင့်ခြားနားစွာ ရုရှားသည် မြန်မာစစ်တပ်နှင့် အစိုးရအား ရိုဟင်ဂျာအရေးနှင့်ပတ်သတ်ပြီး ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ခြင်းမရှိပါ။

၎င်း၏အိမ်နီးချင်း မြန်မာနိုင်ငံအပေါ်တွင် တရုတ်၏လွှမ်းမိုးမှုများအားတန်ပြန်ရန်ဆန္ဒရှိနေသည့်  အိန္ဒိယသည်လည်း ပြစ်တင်ရှုတ်ချခြင်းမလုပ်ခဲ့ပါ။

၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိန်က မြန်မာစစ်တပ်အား သင်တန်းပေးသည့်အစဉ်အစဉ်ရပ်နားကြောင်းကြေညာချိန်တွင် အိန္ဒိယနှင့် မြန်မာတို့သည် မြန်မာရေတပ်သားများအား အိန္ဒိယထိပ်တန်းကာကွယ်ရေးကျောင်းများတွင် သင်တန်းပေးရန်  ဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတွင် ၂၀၁၇ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလက ဖော်ပြခဲ့သည်။

ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် အိန္ဒိယနှင့်မြန်မာတို့သည် တရားဝင်အားဖြင့်“ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းမှု စစ်ဆင်ရေး”များအတွက်ရည်ရွယ်သည့် ပထမဆုံးသော စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်မတ်လတွင် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အတွင်း အိန္ဒယနှင့် မြန်မာရေတပ်တို့ ပူးတွဲစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အတွင်း တရုတ်ရေငုပ်သေင်္ဘာဝင်ရောက်မှုများ မကြာခဏတွေ့ရှိရကြောင်း အိန္ဒိယကပြောဆိုထားသည်။

ထို့ကြောင့် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က မြန်မာစစ်တပ်၏ တကား (Taga) စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် မကြာသေးခင်က အိန္ဒိယလက်နက်ကိုင်များအား လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည့်ဖြစ်ရပ်များအား ကျယ်ပြန့်သည့် ပထဝီနိုင်ငံရေး မဟာဗျူဟာ မှန်ပြောင်းဖြင့်ရှုမြင်ရန်လိုအပ်သည်။

တရုတ်အနောက်တောင်ပိုင်းယူနန်ပြည်နယ်နှင့်မြန်မာပြည်နယ်စပ် ရွှေလီမြို့တွင် အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်ပိုင်း လက်နက်ကိုင်အုပ်စုကလူများ လှုပ်ရှားနေမှုအား အိန္ဒိယက သိရှိထားခဲ့သည်။ တရုတ်လက်နက်များ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်မှတဆင့် မကြာသေးခင်ကရှင်းလင်းလိုက်ပြီဖြစ်သည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များခိုလှုံရာနယ်မြေ၊ ထိုမှဆင့် မြန်မာ-အိန္ဒိယ နယ်စပ်မှ အိန္ဒိယသို့ မှောင်ခိုဝင်ရောက်မလာစေရေန် အိန္ဒိယကလိုလားသည်။

လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည့် လက်နက်ကိုင်များထဲတွင် အဆိုပါ အုပ်စုနှစ်ခုမှ လူများပါဝင်သည်။ မဏိပူရ အခြေစိုက်တပ်ဖွဲ့နှစ်ခုဖြစ်သည့် ကန်ဂလိပက် ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးပါတီ (The People’s Revolutionary Party of Kangleipak) နှင့် ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ် (the People’s Liberation Army) တို့ဖြစ်သည်။ ၎င်းနှစ်ဖွဲ့ထက်ပိုမို အင်အားတောင့်တင်းသည့် အာသံလွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (United Liberation front of Asom [Assam] (ULFA), အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ပါရက်စ် ဘရူဝါး Paresh Baruah သည်လည်း ယူနန်ပြည်နယ်တွင် တိမ်းရှောင်နေသည်ဟုယုံကြည်ရသည်။ သူသည် ယူနန်ကနေပြီး မြန်မာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းမှတဆင့် ULFA နှင့်ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်နေသည့် မဏိပူရမှ အခြား ရဲဘော်ရဲဘက်များ၊ NSCK-K တို့ရှိရာ တစ်ချိန်က တကား (Taga) စခန်းသို့ မကြာခဏသွားရောက်ခဲ့သည်။

မြန်မာနှင့် ရုရှားစစ်ရေးဆက်ဆံမှုကိုတရုတ်တို့ မလိုတမာ သဘောထားမရှိနိုင်သော်လည်း ၎င်း၏ပြိုင်ဘက်အိန္ဒိယနှင့် မြန်မာအကြား တိုးတက်လာသည့်စစ်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအား နှစ်ခြိုက်လိမ့်မည်မဟုတ်ပါ။ တရုတ် မည်သို့တုန့်ပြန်မည်အား စောင့်ကြည့်ရပါဦးမည်။ တရုတ်သည် အိန္ဒိယအရှေ့မြောက်မှ ပုန်ကန်တော်လှန်သူများအား ကူညီထောက်ပံ့မှုများ ပြန်လည်လုပ်ဆောင်လာနိုင်သည်။

တရုတ်သည် ၁၉၆၀ ခုနှစ်များမှ ၁၉၈၀ ခုနှစ်များအထိ ယူနန်ပြည်နယ်တွင် အဆိုပါ အလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များအား သင်တန်းပေးခြင်းနှင့် စစ်လက်နက်ပစ္စည်း ထောက်ပံ့ခြင်းများ ပြုလုပ်ပေးခဲ့ပြီး အိန္ဒိယအား ဒုက္ခပေးနေသည့် နာဂလန်း၊မဏိပူရနှင့်မီဇိုရမ်ပြည်နယ်များသို့ပြန်လည်စေလွှတ်ခဲ့သည်။ULFAမှာထိုကဲ့သို့တိုက်ရိုက်ကူညီထောက်ပံ့မှုများမရရှိခဲ့သည့်တိုင်တရုတ်နိုင်ငံအတွင်းလွတ်လပ်စွာနေထိုင်လှုပ်ရှားခွင့်ပြုထားခဲ့ပြီး၎င်းတို့၏ရဲဘော်ရဲဘက်များ နှင့် အဆက်အသွယ်များအား လမ်းဖွင့်ပေးထားခဲ့သည်။

တရုတ်သည်မြန်မာနိုင်ငံတွင်တစ်ခုတည်းသောအင်အားကြီးနိုင်ငံမဟုတ်တော့ပါ။သို့သော်လည်းမြန်မာနိုင်ငံအတွင်းကမဟာဗျူဟာအရအရေးပါသည့်ရပ်ဝန်းနှင့်ပိုးလမ်းမစီမံကိန်း(BRI)များကြောင့်တက်လှမ်းလာသည့်အိန္ဒိယ၏ခြေလှမ်းများအား ကာဆီးရန် တရုတ်တို့ နည်းလမ်းများရှာကြံနေဦးမည်ဖြစ်သည်။

(Bertil Lintner ၏ China, India tensions put Myanmar in the middle ဆောင်းပါးကို မောင်ဝင်းမော် ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)

 

နောက်ဆုံးရသတင်းတွေကို နေ့စဉ် အခမဲ့ဖတ်ရှုနိုင်ဖို့ သင့် အီးမေးလ်ကို ဒီနေရာမှာ စာရင်းသွင်းလိုက်ပါ။

* indicates required

Mizzima Weekly