ရေးသားသူ Arkar Hein
ဆေးပညာပိုင်းဆိုင်ရာတည်းဖြတ်သူ Dr. Thurein Hlaing Win.
ဆေးလိပ်ဖြတ်တယ်ဆိုတာ ခရီးရှည်တစ်ခုပါ။ ဆေးလိပ်သောက်သူတွေ အားလုံး ဆေးလိပ်ရဲ့ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေကို ကောင်းကောင်းကြီးသိကြပါတယ်။ ဒီလို သိနေပေမဲ့လည်း ဆေးလိပ်ဖြတ်ရာမှာ ပိုပြီး လွယ်ကူလာမှာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ သင်ဟာ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ် တစ်ခါတစ်ရံ သောက်တဲ့သူပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ တစ်နေ့တစ်ဘူးလောက် ပုံမှန်သောက်နေတဲ့ သူပဲ ဖြစ်ဖြစ် ဆေးလိပ်ဖြတ်ရတာ တကယ်ကိုခက်ပါတယ်။ စီးကရက်တွေမှာ ပါဝင်တဲ့ နီကိုတင်းဟာ သင့်ရဲ့ စိတ်ခံစားချက်နဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုကို အမြန်ဆုံး ပြေလျော့စေပါတယ်။ ဆေးလိပ်သောက်သူအများစုဟာ ဆေးရွက်ကြီးမှာ သဘာဝအတိုင်းပါဝင်တဲ့ နီကိုတင်းကို စွဲလမ်းကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာဆိုရင် တစ်ခြားသော မူးယစ်ဆေးဝါးတွေထက် နီကိုတင်းကို စွဲလမ်းတဲ့ လူဦးရေ က ပိုများပါတယ်။ လေ့လာချက်တွေအရ နီကိုတင်းဟာ ဟီရိုးအင်း၊ ကိုကင်းနဲ့ အရက်သေစာတို့ နည်းတူ စွဲလမ်းစေနိုင်တဲ့ အစွမ်းရှိတယ်လို့ဆိုပါတယ်။
ဒီတော့ ဆေးလိပ်အောင်အောင်မြင်မြင်ဖြတ်ချင်တယ်ဆိုရင် သင့်အနေနဲ့ နီကိုတင်းဖြတ်တဲ့ အခါ ဖြစ်ပေါ်လာမယ့် လက္ခဏာတွေကို နိုင်နိုင်နင်းနင်း ကိုင်တွယ်နိုင်ဖို့ လိုရုံသာမကဘဲ သင့်ရဲ့ စိတ်အခြေအနေကို ကျန်းမာရေးနဲ့ လျော်ညီစွာ ကောင်းမွန်စေတဲ့ နည်းလမ်းတွေကိုလည်း ရှာဖွေဖို့ လိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဆေးလိပ်ဖြတ်တယ်ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်တဲ့ ကိစ္စတစ်ရပ်တော့ မဟုတ်ပါဘူး။သေချာ အစီအစဉ်တကျ ဆေးလိပ်ဖြတ်မယ်ဆိုရင် သင်လည်း ဆေးလိပ်ပြတ်သွားတဲ့ လူတစ်ယောက် ဖြစ်လာနိုင်ပါသေးတယ်။
ပထမဆုံး ဆေးလိပ်ဖြတ်မယ်ဆိုရင် သင့်အနေနဲ့ လုပ်သင့်တဲ့ အရာကတော့ ဆေးလိပ်ဖြတ်ရခြင်းရဲ့ အရေးကြီးဆုံး အကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေဖို့ပါ။ သင်က သင့်မိသားစုကို တစ်ဆင့်ခံ ဆေးလိပ်ငွေ့တွေကို မရူစေချင်တော့တာလား၊ အဆုတ်ကင်ဆာ၊ နှလုံးရောဂါနဲ့ တစ်ခြားသော ကျန်းမာရေး ပြဿနာတွေ မခံစားချင်တော့လို့လား၊ ပိုနုပျိုသွားချင်လို့လား၊ ကိုယ်ချစ်ရတဲ့ သူက ဖြတ်ခိုင်းလို့လား စသဖြင့် လူအမျိုးမျိုးမှာ အကြောင်းရင်းမျိုးစုံရှိကြမှာပါ။ ဒီတော့ သင့်ကို ဆေးလိပ်မီးမညိဘဲ နေနိုင်စေလောက်အောင် စွမ်းအားကြီးတဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ချက်ကို ရွေးချယ်ပါ။ ပြီးရင် ကိုယ် က ဘယ်လို ဆေးလိပ်သောက်တတ်သူလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေကို မေးပါ။ သင်က ဆေးလိပ်အများကြီး (တစ်နေ့ကို တစ်ဘူးကျော်) သောက်တတ်သူလား၊ သူငယ်ချင်းတွေကြောင့် သောက်မိသူလား၊ တစ်နေရာရာကို သွားတဲ့အခါ ဆေးလိပ်သောက်မိသူလား၊ ထမင်းစားပြီး၊ ကော်ဖီသောက်အပြီးမှာ ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ပိုပြင်းပြလာပါသလား၊ စိတ်ဖိစီးပြီး စိတ်ညစ်တဲ့အခါမှာ ဆေးလိပ်သောက်မိတာလားဆိုတဲ့ ဆေးလိပ်နဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ မေးခွန်းတွေ ကိုယ့်ကိုကိုယ် ပြန်မေးဖို့လိုပါတယ်။ ဒီလို မေးခွန်းတွေ မေးပြီးပြီဆိုရင်တော့ သင့်ရဲ့ ဆေးလိပ်ဖြတ် ခရီးလမ်းမှာ ပိုပြီး ဖြတ်သန်းရ လွယ်ကူစေဖို့အတွက် အသုံးဝင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေကို Helloဆရာဝန် ကျန်းမာရေး ပရိတ်သတ်ကြီးအတွက် ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။
၁။ ရေနဲ့ အစားအစာ။
ရေအေးအေးကို ပိုက်နဲ့ တစ်ငုံစီ စုပ်ပြီး သောက်ခြင်းက ဆေးလိပ်ခဲခြင်းအလေ့ကို အစားထိုးဖို့ ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဒီလို စုပ်သောက်တဲ့အခါမှှာ dopamine လို့ခေါ်တဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုကို ပြေလျော့စေတဲ့ ဦးနှောက် ဓာတု ပစ္စည်းတစ်မျိုးလည်း ထွက်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အဆာပြေစာလေးများမကြာခဏ စားသုံးပေးခြင်းက ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ကို နည်းပါးစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်မတတ်စေရန်အတွက် ကယ်လိုရီ ပမာဏ သိပ်မများဘဲ ကျန်းမာရေးနဲ့ သင့်လျော်တဲ့ အစားအသောက်များကို စားသုံးသင့်ပါတယ်။
၂။ ချက်ခြင်း ရရှိလာတဲ့ ဆုလာဒ်တွေကို မှတ်သားထားပါ။
ဆေးလိပ်စတင်ဖြတ်လိုက်တာနဲ့ ဆေးလိပ်မသောက်တော့တဲ့အတွက် ရရှိလာတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေကို ချက်ခြင်း ခံစားလာရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဆေးလိပ်ဖြတ်လိုက်တာနဲ့ သင်ချက်ခြင်း မြင်တွေ့ရတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေကို ချက်ခြင်း မှတ်သားထားပါ။ ဒီအထဲမှာ မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်လာနိုင်ခြင်း၊ ပိုက်ဆံ ချွေတာလာနိုင်ခြင်း၊ အနံ့ဆိုးများ ကင်းစင်လာခြင်း၊ ရသာရုံ ကောင်းမွန်လာခြင်းနဲ့ ခွန်အား ပိုပြည့်ဝလာခြင်းတို့ ပါဝင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ သင့်အနေနဲ့ နောက်ထပ်ဆေးလိပ် သောက်ချင်လာတဲ့ အချိန်တိုင်း ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းမှ ရတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေကို ပြန်လည်ကြည့်ရှုပေးသင့်ပါတယ်။
၃။ သွားတိုက်ပါ။
ဆေးလိပ်ဖြတ်လိုက်တဲ့ အခါမှာ သင်ချက်ခြင်း ခံစားရလာမယ့် အရာကတော့ သင့်ရဲ့ အရသာ ခံနိုင်စွမ်းက ပိုကောင်းမွန်လာမှာဖြစ်ပြီး သင့်ခံတွင်းနံ့က ပိုကောင်းမွန်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတော့ မကြာခဏ သွားတိုက်ပေးပါ။ ဒီလို သွားတိုက်ပေးခြင်းဖြင့် သင့်အနေနဲ့ ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ကို ကျော်လွှားလာနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
၄။ အရက်သောက်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။
ဆေးလိပ်ဖြတ်ထားတဲ့ သူတွေ ဆေးလိပ်ပြန်သောက်မိကြခြင်းရဲ့ နောက်ကွယ်က အဓိက အကြောင်းရင်းကတော့ အရက်သောက်ခြင်းပါ။ အရက်ယမကာဟာ မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်နိုင်စွမ်းကို လျှော့နည်းသွားစေပြီး ဆေးလိပ်ဖြတ်မယ်လို့ ပိုင်းဖြတ်ထားတဲ့ စိတ်ကိုလည်း လျော့နည်းသွားစေနိုင်ပါတယ်။ လူအများစုဟာ အရက်သောက်တဲ့ အခါ ဆေးလိပ်သောက်ကြလေ့ရှိကြပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဆေးလိပ်ဖြတ်နေတယ်ဆိုရင် အရက်ကိုပါ ရှောင်ကြဉ်ဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။
၅။ ဆေးလိပ်မသောက်ရ ဧရိယာတွေကို မကြာခဏသွားပါ။
သင့်အနေနဲ့ ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ပြင်းပြလာတယ်ဆိုရင် ဆေးလိပ်သောက်လို့ မရတဲ့ နေရာတွေ ဖြစ်တဲ့ ရုပ်ရှင်ရုံ၊ စာကြည့်တိုက်၊ စတိုးဆိုင် စတဲ့ နေရာတွေကို ခဏသွားလိုက်ပါ။ ကိုယ်သွားတဲ့ နေရာက အာရုံလွှဲနိုင်စွမ်း ကောင်းတဲ့ နေရာ ဖြစ်လေလေ ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ် ပျောက်လေလေပါပဲ။
၆။ ဆေးလိပ်ဖြတ်ရခြင်းရဲ့ အကြောင်းရင်းကို ကောင်းကောင်း မှတ်ထားပါ။
သင်ဆေးလိပ်ဖြတ်ရခြင်းရဲ့ အကြောင်းရင်းတွေ အားလုံးကို ချရေးထားလိုက်ပါ။ ဒီစာရင်းကို သင်အလွယ်တကူ မြင်ရတဲ့ နေရာတွေ ဖြစ်တဲ့ မီးဖိုချောင်၊ အလုပ်ခွင်နဲ့ ရေချိုးခန်းမှန်တွေမှာပါ ကပ်ပေးထားပါ။ ဒီစာရင်းကို သင်အလွယ်တကူမြင်နိုင်အောင်လုပ်ထားပါ။ ဆေးလိပ်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သူတွေကတော့ ဒီစာရင်းနဲ့ သူတို့ မိသားစုရဲ့ ဓာတ်ပုံတွေကို အတူတကွ ယှဉ်တွဲကပ်ထားခြင်းက ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ကို ပိုနည်းပါးစေတယ်လို့ ဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
၇။ ကိုယ်လက်အားကစား နေ့တိုင်းလုပ်ပါ။
လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်တဲ့အခါမှာ ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ကို လုံးဝမေ့နေစေနိုင်ပါတယ်။ လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်နေတဲ့အခါ သင်ရဲ့ စိတ်ဖိစီးမှုကိုပြေလျော့စေတဲ့ သဘာဝဓာတုပစ္စည်းတွေ ထွက်ရှိလာပါတယ်။ ဘာအားကစားမှ လုပ်ဖို့ အချိန်မရှိဘူးဆိုရင် လမ်းလျှောက်ခြင်းက အကောင်းဆုံးရွေးချယ်စရာပါပဲ။ ဒီတော့ သင့်အတွက် လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ချင်စိတ်အမြဲတမ်းဖြစ်နေစေဖို့ မတူညီတဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေကို ရွေးချယ်ပါ။ အထူးသဖြင့် ဆေးလိပ်ဖြတ်ပြီး ပထမဆုံးတစ်လအတွင်းမှာ အချိန်တစ်ခုသတ်မှတ်ပြီး လေ့ကျင့်ခန်းပုံမှန်လုပ်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။
၈။ ပြက္ခဒိန် တွင်မှတ်သားပါ။
ဆေးလိပ်ဖြတ်နေတဲ့ ပထမ အပတ်အတွင်း သင်လုပ်ချင်တဲ့ အရာတွေ၊ လုပ်ဖို့လိုတဲ့ အရာများစွာကို ပြက္ခဒိန် တွင်မှတ်သားထားပါ။ ဥပမာ သူငယ်ချင်းတွေ၊ မိသားစုတွေနဲ့ အပြင်ထွက်ပြီး ထမင်းစားမယ့် အစီအစဉ်တွေ ဆွဲပြီး ဆေးလိပ်သောက်ချင်တဲ့ စိတ်ကို အာရုံလွှဲပါ။ သင်အလုပ်များနေလေလေ ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ကို မေ့နေလေ ပါပဲ။
၉။ သင့်ပါးစပ်ထဲ အစားအစာ တစ်ခုခုကို အမြဲတမ်းထည့်ထားပါ။
ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ကို နည်းပါးစေရန်အတွက် သင့်ပါးစပ်ထဲ အစားအစာတစ်ခုခုကို ပုံမှန်ထည့်ထားသင့်ပါတယ်။ စီးကရက်အစား သကြားမပါတဲ့ ပီကေတွေ၊ သကြားလုံးတွေ၊
ကျန်းမာရေးနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ အဆာပြေ အစားအစာတွေကို သင်ဆေးလိပ်သောက်ချင်လာတဲ့ အခါတိုင်းပုံမှန်စားပေးပါ။ ဒီအရာတွေကိုလည်း သင့်အနီးအနားမှာ အမြဲရှိနေပါစေ။ တကယ်လို့ သင်ဟာ ဆေးလိပ်ဖြတ်ပြီး ကိုယ်အလေးချိန်တက်လာမှာကို စိုးရိမ်နေတယ်ဆိုရင်တော့ ကယ်လိုရီနည်းတဲ့ အစားအစာတွေ ဖြစ်တဲ့ သစ်သီး၊ သစ်ရွက်များကို စားသုံးနိုင်ပါတယ်။
၁၀။ ကိုယ့်ကို အမြဲတမ်း ခွန်အားပေးနိုင်မယ့်လူတစ်ယောက်ထားရှိပါ။
သင့်အကူညီလိုအပ်တဲ့ အချိန်တိုင်း သင့်ဘေးမှာ ကူညီပေးမယ့် လူတစ်ယောက်ရှိပါစေ။ အကောင်းဆုံးကတော့ ဆေးလိပ်ပြတ်သွားတဲ့ သင့်သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်လောက် ရှိရင်ပိုကောင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သင့်ကိုချစ်ပြီး သင့်ကို ဆေးလိပ်ပြတ်စေချင်တဲ့ ဘယ်သူမဆို သင့်ကို ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။
၁၁။ ကော်ဖီလျှော့သောက်ပါ။
ကော်ဖီတွေဟာ သင့်ကို မနက်ပိုင်းတွေနဲ့ ပင်ပန်းတဲ့ အချိန်တွေမှာ လန်းဆန်းအောင်ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကော်ဖီက စိတ်ဖိစီးခြင်းနဲ့ ကတုန်ကယင်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ နီကိုတင်းကို ဖြတ်နေတဲ့အခါမှာလည်း ဒီခံစားချက်တွေက ပိုဆိုးလာနိုင်ပါတယ်။ ဒီတော့ ဆေးလိပ်ဖြတ်နေတဲ့ အချိန် ကော်ဖီလည်း လျှော့သောက်တာ အကောင်းဆုံးပါပဲ။
၁၂။ ပျော်ပျော်နေပါ။
အဆိုးမြင် လက္ခဏာဆောင်တဲ့ စိတ်ဖိစီးမှု၊ ဒေါသနဲ့ အားမလိုမရ ဖြစ်တဲ့ အခါမှာ လူတွေ ဆေးလိပ် ပြန်သောက်တတ်ကြပါတယ်။ ဒီလို စိတ်ခံစားချက်မျိုးဟာ လူတိုင်းမှာ ဖြစ်တတ်ကြပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ဒီလို ခံစားချက်တွေကို သင်ဆေးလိပ်ဖြတ်နေတဲ့ ပထပတ်မှာ ပိုပြီး ခံစားရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုအချိန်မှာ သင့်စိတ်ကို အာရုံလွှဲစေနိုင်တဲ့ အလုပ်တွေများများ လုပ်ပေးပါ။ သူငယ်ချင်း တွေနဲ့ အပြင်ထွက်တာပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ မိသားစုနဲ့ အပြင်ထွက်တာပဲ ဖြစ်ဖြစ်၊ သင့်စိတ်ကို ပျော်ရွှင်စေမယ့် အလုပ်မျိုးစုံ ကိုလုပ်ကြည့်ပါ။
၁၃။ အပေါင်းအသင်းကြည့်ပေါင်းပါ။
သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ မိသားစုက ဆေးလိပ်ဖြတ်တဲ့ အခါမှာ သင့်ကို ကူညီပေးရမှာပါ။ ဒါပေမဲ့ သင်လိုချင်တဲ့ပုံစံအတိုင်း သင့်သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ မိသားစုတွေ ဖြစ်မနေပေးနိုင်ပါဘူး။ တစ်ခါတစ်ရံမှာ သင်ပေါင်းသင်းနေတဲ့ လူတွေက သင်ဆေးလိပ်ဖြတ်နေတာကို ကြိုက်ကြမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့က တစ်ခါတစ်ရံ သင်ဆေးလိပ်ဖျက်နေတာကို ဖျက်လိုဖျက်ဆီး လုပ်တတ်နိုင်ပါသေးတယ်။ သင့်ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ဒီလို လူမျိုးတွေ ရှိတာနေတာကို တွေ့ရင် သူတို့နဲ့ မပေါင်းပါနဲ့။ တကယ်လို့ မပေါင်းဘဲနေလို့ မရဘူးဆိုရင်လည်း သင်နဲ့ ပေါင်းသင်းနေတဲ့ လူတွေကို ဆေးလိပ်ဖြတ်ခြင်းက သင့်အတွက် ဘယ်လောက်အရေးကြီးတဲ့ လုပ်ရပ်ဆိုတာကိုသေချာရှင်းပြပါ။ သူတို့ရဲ့ အကူအညီကိုတောင်းခံပါ။
၁၄။ လမ်းလွှဲမသွားစေပါနဲ့။
ဆေးလိပ်မသောက်ဘဲ နေနိုင်တာ ၂ ပတ် ခန့်ရောက်ပြီဆိုရင် သင့်ဟာ နီကိုတင်းစွဲလမ်းမှုကင်းစင်တဲ့ လူတစ်ယောက်ဖြစ်လာပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ သင့်အနေနဲ့ ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်တွေ ဖြစ်လာဦးမှာပါ။ ဒီလို တစ်ခါ တစ်ရံ ဆေးလိပ်သောက်မိသွားရင်လည်း သင်ဘယ်တော့မှ ဆေးလိပ်ဖြတ်လို့မရတော့တာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကိုယ်ဘာမှားသွားလဲဆိုတာ ပြန်စဉ်းစားပါ။ အဲ့နောက် ဒီလိုအခြေအနေမျိုးနဲ့ ထပ်ကြုံရရင် ဆေးလိပ်မသောက်မိအောင် ဘယ်လိုကာကွယ်ရမလဲဆိုတဲ့နည်းလမ်းတွေကို စဉ်းစားထားပါ။ သင့်ရဲ့ ဆရာဝန်ကလည်း သင့်ကို ကူညီပေးနိုင်သေးပါတယ်။
