ရေးသားသူ Yun Sandi Nan Mon
ဆေးပညာပိုင်းဆိုင်ရာတည်းဖြတ်သူ Dr. Thurein Hlaing Win.
လိင်မှုကိစ္စဆိုတာ လူရယ်လို့ဖြစ်လာရင် အရွယ်ရောက်လာသူတိုင်း သိထားသင့်တဲ့သဘာဝတစ်ခုပါ။ ဒါ့ကြောင့် လူူ့ဘဝမှာ အရေးပါတဲ့တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်နေတဲ့ လိင်မှုရေးရာကိစ္စတွေကို လိင်ပညာပေးအဖြစ်နဲ့ လေ့လာသိရှိထားဖို့ ရှက်ရွံ့နေစရာမလိုပါဘူး။ လိင်မှုကိစ္စမှာ ဗဟုသုတရှိမထားတဲ့ မိန်းကလေးတွေဟာ မတော်တဆ ကိုယ်ဝန်ရသွားတာလိုမျိုး လိင်ကိစ္စကြောင့် မလိုလားအပ်တဲ့နောက်ဆက်တွဲတွေ ကြံုရတတ်တဲ့ အတွက် ပိုပြီး သိထားသင့်ပါတယ်။
လိင်ဆက်ဆံမှုနဲ့ လိင်ကျန်းမာရေးအကြောင်းအရာတွေကို သိထားမှ ကိုယ့်ဘဝအတွက်ဆုံးဖြတ်ချက် မှန်ကန်ပြီး ပိုအဆင်ပြေ၊ ပိုဘေးကင်းတဲ့ လိင်မှုဘဝကို ရရှိပိုင်ဆိုင်နိုင်မှာဖြစ်လို့ အရွယ်ရောက်ပြီးသူတိုင်းအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ လူတိုင်းသိထားသင့်တဲ့ လိင်မှုရေးရာအချက် ၁၄ ချက်ကို ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။
၁ ။ လိင်ဆက်ဆံမှုမှာ နှစ်ဦးနှစ်ဘက် စိတ်ပျော်ရွှင်မှု တူညီတယ်
ယောကျ်ားတွေက မိန်းမတွေထက် လိင်ကိစ္စမှာပိုစိတ်ပါတယ်ဆိုတဲ့ယူဆချက်ကို သိပ္ပံနည်းကျအထောက်အထားရှိမနေပါဘူး။ လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့စောင့်ထိန်းရမယ့်ဓလေ့ထုံးစံတွေနဲ့ ပုံသေအတွေးအခေါ်တွေကြောင့်ပဲ မိန်းကလေးတွေဟာ သဘာဝအရလိင်ကိစ္စမှာသာယာပျော်ရွှင်တဲ့ စိတ်ခံစားချက်တွေကိုရှက်ရွံ့စိတ်နဲ့ဖုံးကွယ်ထားကြပုံပါပဲ။ ဒါပေမယ့် မိန်းကလေးတွေဟာ ယောကျာ်းလေးတွေလောက် လိင်ကိစ္စကိုစိတ်မပါဘူးဆိုတာကတော့ မှားပါတယ်။
၂။ ပထမဆုံးအကြိမ် အတူနေရုံနဲ့ ကိုယ်ဝန်ရနိုင်ပါတယ်
မိန်းကလေးတစ်ယောက်က ပထမဆုံးအကြိမ် ချစ်တင်းနှောရုံနဲ့ ကိုယ်ဝန်မရနိုင်ဘူးလို့ ကြားဖူးကောင်း ကြားဖူးပါလိမ့်မယ်။ အမှန်ကတော့ ယောကျ်ားလေးပဲဖြစ်ဖြစ် မိန်းကလေးပဲဖြစ်ဖြစ် အကာအကွယ်မသုံးရင်တော့ ပထမဆုံးအကြိမ်မှာတင် ကိုယ်ဝန်ရနိုင်ပါတယ်။
ယောကျ်ားလေးက မိန်းကလေးတစ်ယောက်နဲ့ ပထမအကြိမ် အတူနေရုံနဲ့ ကိုယ်ဝန်ရစေနိုင်ပါတယ်။ မိန်းကလေးအတွက်က ပထမအကြိမ် ဓမ္မတာလာပြီးတဲ့အချိန်ကစပြီး ကိုယ်ဝန်ဆောင်နိုင်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ ငယ်လွန်းတဲ့အရွယ်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အရွယ်ရောက်ပြီးသူပဲဖြစ်ဖြစ် မလိုချင်တဲ့ကိုယ်ဝန်ရရှိခြင်းကို မဖြစ်ရစေဖို့ Lydia ကထုတ်တဲ့ Lydia 1SafePill အရေးပေါ်သားဆက်ခြားသောက်ဆေးရှိပါတယ်။ ဒီဆေးကို ပုံမှန်သားဆက်ခြားသောက်ဆေး သောက်ဖို့မေ့တာ၊ လိင်ဆက်ဆံစဉ် ကွန်ဒုံးပေါက်ပြဲသွားတာ ၊လိင်အကြမ်းဖက်ခံရတာ စသဖြင့် ကိုယ်ဝန်ရရှိသွားစေနိုင်တဲ့ အခြေအနေတွေမှာအရေးပေါ်သောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။ အကာအကွယ်မဲ့ လိင်ဆက်ဆံပြီး ရ၂နာရီအတွင်း သောက်သုံးပါက ၈၉% အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိနိုင်ပါတယ်။
အိမ်ထောင်သည်တွေအနေနဲ့ ကလေးမလိုချင်သေးတဲ့အချိန်မှာ သန္ဓေတားဆေးသုံးခြင်းက ကိုယ်ဝန်မရနိုင်အောင်တားဆီးပေးနိုင်ပါတယ်။ ကွန်ဒုံး ကို အသုံးပြုမယ်ဆိုရင်တော့ လိင်ကြောင့်ကူးစက်တတ်တဲ့ရောဂါ တွေကိုပါ ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ အတူမနေခင်မှာ သင့်အဖော်နဲ့ ဘယ်လိုအကာအကွယ်သုံးမလဲဆိုတာ တိုင်ပင်ပြီး သေချာအသုံးပြုသင့်ပါတယ်။
၃။ သုက်မလွှတ်ခင် လိင်တံအပြင်ထုတ်ခြင်းက ကိုယ်ဝန်တားဖို့ စိတ်ချရတဲ့နည်းလမ်းမဟုတ်ပါဘူး။
ဆက်ဆံဖော် အမျိုးသားက သုက်မလွှတ်ခင် လိင်တံ အပြင်ထုတ်ခြင်းဖြင့်လဲ ကိုယ်ဝန်ရရှိနိုင်ခြင်းကို မတားဆီးနိုင်ပါဘူး။ အမျိုးသားတွေ သုက်မလွှတ်ခင် လိင်စိတ်လှုပ်ရှားမှုကြောင့်သုက်မလွှတ်ခင် ထွက်တဲ့ အရည်ကြည် ထဲမှာ သုက််ကောင်တွေ ပါရှိတတ်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးတစ်ဦး ကိုယ်ဝန်ရဖို့ သုက်ကောင် တစ်ကောင်သာ လိုအပ်တာပါ။ ဒါ့အပြင် ထိုအရည်ကြည်ထဲမှာ လိင်ကြောင့် ကူးစက်တတ်တဲ့ ရောဂါပိုးမွှားတွေပါဝင်တာကြောင့် သုက်မလွှတ်ခင် အပြင်ထုတ်ခြင်းဟာလည်း လိင်ကြောင့်ကူးစက်တတ်တဲ့ ရောဂါတွေ (STIs) ကိုလည်း မကာကွယ်နိုင်ပါဘူး။
တကယ်လို့ သင့်ဆက်ဆံဖော်အမျိုးသားက သုက်မလွှတ်ခင် အပြင်ထုတ်ပေးမယ်လို့ ပြောရင် မယုံပါနဲ့။ ဘယ်သူမှ အဲ့ဒီစိတ်ကို မထိန်းနိုင်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ကွန်ဒုံးကို အသုံးပြုပါ။ ကွန်ဒုံးက လိင်ဆက်ဆံခြင်းမှ တစ်ဆင့်ကူးစက်ရောဂါ ကိုလည်း ကာကွယ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ကိုယ်ဝန်မလိုချင်ပါက တခြား သားဆက်ခြား နည်းလမ်းများကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
၄။ ရာသီလာစဉ် ချစ်တင်းနှောလျှင်လည်း ကိုယ်ဝန်ရနိုင်ပါတယ်
ရာသီလာစဉ် အတူနေရင် ကိုယ်ဝန်မရနိုင်ဘူးဆိုတဲ့ ကောလာဟလကို ကြားဖူးမှာပါ။ အမှန်က အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ဘယ်အချိန်မှာမဆို အကာအကွယ်မသုံးဘဲ အတူနေရင် ကိုယ်ဝန်ရနိုင်ပါတယ််။ သုက်ကောင်တွေက သင့်ကိုယ်တွင်းမှာ ရက်အတန်ကြာ အသက်ရှင်နိုင်တာကြောင့် ရာသီလာစဉ် အတူနေသော်လည်း အချိန်အတန်ကြာ အသက်ရှင်နိုင်တဲ့ သုက်ကောင်တွေက သင့်ကို ကိုယ်ဝန်ရသွားစေနိုင်ပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် သန္ဓေတားဖို့ စိတ်ချချင်ရင် Lydia ရဲ့ Andalan ၃ လခံ သားဆက်ခြားထိုးဆေးကို ရွေးနိုင်ပါတယ်။Andalan ကို သောက်ဆေး ဒါမှမဟုတ် သားအိမ်တွင်းထည့်ပစ္စည်း အစား သုံးနိုင်ပါတယ်။ တစ်ခါထိုးပြီးရင် ၃လသန္ဓေတားနိုင်စွမ်းရှိပြီး သားဆက်ပုံမှန်ခြားလိုပါက ၃လပြည့်တိုင်း နောက်တစ်ခါထပ်ထိုးပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။
ကိုယ်ဝန်မလိုချင်ဘူးဆိုရင် တားဆေး တစ်မျိုးမျိုး၊ လိင်မှတစ်ဆင့် ကူးစက်ရောဂါများ ကာကွယ်ရန်အတွက် ကွန်ဒုံးတို့ကို သုံးသင့်ပါတယ်။Lydia Rosa ဟာ ဆေးဝါးပမာဏအနည်းငယ်သာပါတဲ့ သားဆက်ခြားသောက်ဆေးဖြစ်ပြီး သန္ဓေတားခြင်းနဲ့ ရာသီလာချိန်အလွန်အမင်းကိုက်ခဲခြင်းဝေဒနာများအတွက်လည်း သောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။
Lydia Clair ကတော့ နေ့စဉ်သောက်ရတဲ့ သားဆက်ခြားသောက်ဆေးဖြစ်ပြီး ဝက်ခြံထွက်ခြင်းနှင့် အမွှေးအမျှင်ပေါက်ခြင်းတို့အတွက်လည်း ဆေးအဖြစ်လည်းသုံးစွဲနိုင်ပါတယ်။ ရာသီစက်ဝန်းပုံမှန် ဖြစ်စေရန်၊ ရာသီမလာခင်ဖြစ်ပေါ်တတ်သော စိတ်ဖိစီးမှုများ၊ ကိုက်ခဲမှုများသက်သာစေရန်နဲ့ ရာသီလာချိန်သွေးဆင်းများခြင်းတို့အတွက်လည်း သောက်သုံးနိုင်ပါတယ်။
၅။ အိပ်မပျော်ခြင်းကို ကုသနိုင်တယ်
လိင်ကိစ္စအထွတ်အထိပ်ရောက်တဲ့အခါ oxytocin ဟော်မုန်းထွက်လာတာက ကောင်းကျိုးတစ်ခုပါ။ အမျိုးသားရော အမျိုးသမီးပါ လိင်စိတ်ပြင်းထန်လာချ်ိန်မှာ ဒီဟော်မုန်းထွက်လာတတ်ပါတယ်။ oxytocin က အနားယူပြေလျော့ခြင်းနဲ့ အိပ်ချင်စိတ်ကို ပိုဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့်ပဲ ချစ်တင်းနှောပြီး ချက်ချင်းဆိုသလို အိပ်ပျော်သွားတတ်ကြတာဖြစ်ပါတယ်။
၆။ ကွန်ဒုံးတွေမှာ သက်တမ်းကုန်ဆုံးရက်ပါရှိပါတယ်
တခြားကုန်ပစ္စည်းတွေလိုပဲ ကွန်ဒုံးတွေမှာလည်း သက်တမ်းကုန်ဆုံးရက်ပါရှိပြီးဖြစ်ပါတယ်။ ကွန်ဒုံးတစ်ခုကို ၃ နှစ်ကနေ ၅ နှစ်အတွင်း အသုံးပြုလို့ရပါတယ်။ အကောင်းဆုံးကတော့ ကာကွယ်မှုအပြည့်အဝရစေဖို့ ကွန်ဒုံးကိုအသုံးမပြုခင် သက်တမ်းကုန်ဆုံးရက်ကို ကြည့်ပါ။
၇။ ချစ်တင်းနှောတဲ့ ပုံစံတွေကလည်း ကိုယ်ဝန်ရခြင်းကို မတားဆီးနိုင်ပါဘူး။
ထိုင်ထလုပ်တာတွေ၊ မတ်တပ်ရပ်ချစ်တင်းနှောတာ၊ ထိုင်လျက်ချစ်တင်းနှောတာတွေက ကိုယ်ဝန်မရစေနိုင်ဘူးဆိုတဲ့ စကားအမှားတွေကိုလဲ မယုံသင့်ပါဘူး။ ကိုယ်ဝန်မရအောင် အတူနေလို့ရတဲ့ ပုံစံ၊ နေရာဆိုတာ မရှိပါဘူး။ အကာအကွယ်တစ်မျိုးမျိုး၊ ကွန်ဒုံးသုံးမှသာ တားဆီးနိုင်မှာပါ။ ဘယ်လိုပုံစံ ဘယ်လိုနေရာမှာ အတူနေပါစေ၊ သုက်ကောင်နဲ့ မျိုးဥ ပေါင်းမိတာနဲ့ ကိုယ်ဝန်ရရှိမှာပါ။
၈။ တစ်ကိုယ်ရည်အာသာဖြေတဲ့အခါ အမျိုးသမီးတွေကလည်း အမျိုးသားတွေနဲ့ ကြာချိန်အတူတူပါပဲ။ လေးမိနစ်လောက်ကြာတတ်ပါတယ်။
၉ ။ ဒါပေမယ့် လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ်ရောက်တဲ့အကြိမ်ရေကတော့ ကွာခြားပါတယ်။
အမျိုးသားရဲ့လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ်ရောက်တဲ့အကြိမ်ရေက ၃ ကြိမ်မှာ အမျိုးသမီးဘက်က တစ်ကြိမ်သာရှိပါတယ်။ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ စိတ်သာယာမှုအကြောင်းကို ထုတ်ပြောကြလေ့မရှိတာကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
၁၀။ ကိုယ့်အဖော်နဲ့ ပွင့်လင်းတဲ့ပြောဆိုဆက်ဆံမှုရှိတာကလည်း လိင်ဆက်ဆံစဉ်အတွင်း လိင်စိတ်အထွတ်အထိပ်ရောက်နိုင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းပိုများစေပါတယ်။
၁၁ ။ ကိုယ်လက်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ရင် ပိုစိတ်ပါစေတယ်
ပုံမှန်လေ့ကျင့်ခန်းလုပ်ပေးခြင်းက အမျိုးသမီးတွေရဲ့လိင်စိတ်နိုးကြွမှုကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပြီး အမောခံနိုင်စွမ်း၊ခွန်အားနဲ့ ယုံကြည်မှုကိုပိုရှိစေပါတယ်။
၁၂။ ချစ်တင်းနှောတာက ကယ်လိုရီလောင်ကျွမ်းစေပါတယ်
အိပ်ရာပေါ်မှာ တစ်နာရီလောက် အလုပ်ရှုပ်နေရတဲ့ ချစ်တင်းနှောခြင်းအမှုက အပြေးအားကစား မိနစ် ၃၀ စာနဲ့ ညီမျှတဲ့ ကယ်လိုရီလောင်ကျွမ်းမှုရှိစေနိုင်တယ်လို့ University of Quebec ရဲ့သုတေသနမှာဖော်ပြထားပါတယ်။ လိင်မှုကိစ္စအတွင်းမှာ အမျိုးသားတွေက တစ်မိနစ်ကို ၄.၂ ကယ်လိုရီ လောင်ကျွမ်းပြီး အမျိုးသမီးတွေက တစ်မိနစ်ကို ၃.၁ ကယ်လိုရီလောင်ကျွမ်းတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ တစ်ကြိမ်ချစ်တင်းနှောရင် အမျိုးသားက စုစုပေါင်း ၁၀၁ ကယ်လိုရီနဲ့ အမျိုးသမီးက ၆၉ ကယ်လိုရီလောင်ကျွမ်းပါတယ်။
၁၃။ လိင်ဆက်ဆံတဲ့အကြိမ်ရေများလေ၊ ပိုပြီးဖြစ်ချင် လိုချင်လေပါပဲ။ ဆန့်ကျင်ဘက်ပြောရရင်လည်း ဒီအတိုင်းပဲ။ လိင်မဆက်ဆံဘဲ နေတာ ကြာလွန်းရင်လည်း လိင်ကိစ္စမှာဘယ်လောက်သာယာခံစားခဲ့လဲဆိုတာ မေ့သွားလောက်ပါတယ်။
၁၄။ ကျီဂဲလ်လေ့ကျင့်ခန်းတွေက တင်ပါးဆုံကြွက်သားတွေကိုသန်မာစေတယ်
ဒီကြွက်သားတွေက အမျိုးသမီးတွေအတွက် လိင်ဆက်ဆံချိန်အတွင်း ထိန်းချုပ်မှုပိုရစေသလို ခံစားချက်ကို ပိုပြင်းထန်စေပါတယ်။ နည်းကတော့ ဆီးကိုအောင့်ထားသလိုမျိုး ကြွက်သားကို ညှစ်ထားပြီးမှ ပြန်ဖြေလျော့ပေးရတာဖြစ်ပါတယ်။
